نیایش
قالب شعر: مثنوی
از : بوستان سعدی
بیت ۱ : بیا تا برآریم دستی زدل که نتوان برآورد فردا ز گل
معنی : بیا با تمام وجود خداوند را پرستش کنیم ، زیرا بعد از مرگ ، فرصت چنین کاری را نداریم.
آرایه ها : دست برآریم : کنایه از مناجات بکنیم / دل و گل : جناس / فردا : مجازا قیامت
نکته های دستوری :
برآریم : فعل پیشوندی / نتوان برآورد : وجه مصدری
بیت ۲ : کریما به رزق تو پرورده ایم به انعام و لطف تو ، خو کرده ایم
معنی : ای پروردگار بخشنده ، با روزی تو پرورش یافته ایم و به لطف و بخشش تو عادت کرده ایم.
لغت : کریم : بخشنده / رزق : روزی / انعام : بخشش ، نعمت دادن ( توجه ، تلفظ این کلمه را با واژه ی « اَنعام »
که به معنی چهارپایان است ، اشتباه نکنید.)
نکته دستوری : کریم : منادا «ا» نشانه ندا / خو کرده ایم : فعل مرکّب ماضی نقلی
بیت ۳ : به لطفم بخوان و مران از درم ندارد به جز آستانت سرم
معنی : خدایا ، مرا با لطف و مهربانی خود بپذیر و از درگاهت دور نکن ، زیرا من غیر از درگاه تو ، درگاه دیگری ندارم.
آرایه ها : در و سر : جناس / در و استان : مراعات نظیر
نکته دستوری : « ـَ م » در لطفم : مفعول / « ـَ م » در درم : مفعول / « ـَ م »در سر : مضاف الیه /
« ـَ ت » در آستان : مضاف الیه
بیت ۴ : چراغ یقینم فردا راه دار ز بد کردنم دست ، کوتاه دار
معنی : خدایا ، نور بصیرت و ایمان را در برابرم قرار بده و مرا از انجام کارهای ناشایست دور کن.
لغت : یقین : بصیرت ، علم ، اطمینان قلبی
آرایه ها : چراغ یقین : اضافه ی تشبیهی / دست کوتاه دار : کنایه از انجان ندادن کار
نکته دستوری : « ـَ م » در یقین : مضاف الیه ( فرا راه من ) / « ـَ م » در بد کردنم : مضاف الیه ( دستم کوتاه دار )
/ دست : مفعول ( دست من را )
بیت ۵ : خدایا به ذلّت مران از درم که صورت نبندد دری دیگرم
معنی : خدایا ، مرا با خواری و پستی از درگاهت ، دور نکن ، زیرا هیچ درگاهی جز درگاه تو ، برا ی من ، قابل تصوّر نیست.
لغت : ذلّت : خواری ، پستی / صورت نبندد : قابل تصور نیست ، ممکن نمی شود.
نکته دستوری : « ـَ م »در درم : مفعول / « ـَ م » در دیگر : متمم ( دری دیگر برای من ) / صورت نبندد : فعل مرکّب
تاریخ ادبیات :
بوستان : یکی از آثار سعدی شیرازی و مثنوی حکمی و اخلاقی است که در سال ۶۵۵ سروده شد و دارای ده باب است.
عالیه