معنی واژه های درس ۱۳
معاصر: همدوره، هم عصر
ویژه: مخصوص
جلوه: رنگ و رو، زیبایی
خفقان: اضطراب، خفگی، دلمردگی
استبداد: خودسری، خودکامگی
پرتو: نور، روشنایی
همّت: تلاش، کوشش
بیدادگری: ستمگری
بیداد: ستم، ظلم
داد: انصاف، عدل.
نمایان: آشکار، پدیدار
بنیاد: پایه، اساس، بنیان
سامان: نظم و ترتیب
بنیادی ترین: اساسی ترین، اصلی ترین.
مجاهد: مبارز، جنگجو
عرصه: میدان
دوگانگی: تفرقه، پراکندگی
پیشوایی: رهبری، جلوداری.
فرزانه: حکیم، دانا، دانشمند.
رایحه: بویّ خوش
مشام: حس بویایی، بینی.
دیار: سرزمین، جمعِ دار(خانه)
تعالیم: آموزهها، آموزشها.
هویّت: چیستی.
زایا: زنده، زاینده، پویا، پر نشاط
تکریم: بزرگ داشت.
قلمرو: سرزمین
انسجام: وحدت، یکپارچگی
نسل: نژاد ، فرزند ، دودمان
منش: رفتار
واقعه: رویداد، حادثه، اتّفاق
حماسه: دلیری، شجاعت
درونمایه: محتوا، مضمون، اندیشه.
آرمانها: آرزوهای جمعی
خود ارزیابی
۱- سه ویژگی انقلاب اسلامی را بگویید ؟
خدا محوری و دین باوری
رهبری بر پایه اصل ولایت فقیه
وحدت و یکپاچگی مردم
۲- منظور از(( انقلاب اسلامی تولّدی دیگر )) چیست ؟ پس از واقعه انقلاب اسلامی ، بسیاری از بنیاد های فکری ، فرهنگی و معیارهای ارزشی و اخلاقی جامعه ایران دگرگون شد و باعث تولد دوباره باورها ، ارزش ها ، ذهن وزبان مردم جامعه شد .
۳- به نظر شما چرا آثار فرهنگی ، آیینه احوال و افکار جامعه است ؟ آثار فرهنگی هر جامعه به زبان همان جامعه گفته می شود .زبان هر جامعه در هردوره ای ، نماینده ی فکر و فرهنگ همان روز گار است . بهترین را برای آشنایی با اندیشه ها و باور های هر جامعه روی آوردن به ادبایت آن جامعه است که چهره ی انسان های آن جامعه و رفتار منش اجتماعی اشخاص را پیش چشم به نمایش می گذارد .
۴- با ظهور انقلاب اسلامی چه واژه ها و ترکیب هایی به ادبیات ما اضافه شد و رواج و گسترش یافت ؟ واژه ها و ترکیب هایی مانند (( استقلال ،اسلام ، قیام ، شهادت ، ایثار، شرافت ، کرامت ،مبارزه، تعهد ، مردانگی ، ایستادگی ، ستم ستیزی ، جانبازی،رزمندگی،بسیج ، ولایت ، برابری ، شهید ، برادری ، حماسه ، عدالت ، رشادت و…))با نگرشی جدید در زبان مردم رواج و گسترش یافت.
دانش ادبی
به نمونه های زیر توجّه نمایید:
یکی را به سر بر نهد تاج بخت یکی را به خاک اندر آرد ز تخت )سعدی(
با چشم ادب نگر پدر ر ا از گفتۀ او مپیچ سر ر ا ) ایرج میرزا (
از مکافات عمل، غافل مشو گندم از گندم بروید جو ز جو )سعدی(
در هر یک از مصراع های بیت اوّل، شاعر با بیانی غیرمستقیم، مقصود خود را آورده است.
تاج بر سر یکی نهادن به معنای گرامی و بزرگ داشتن است و یکی را به خاک اندر
آوردن بر مفهوم کوچک و پست شمردن دلالت دارد.
با کمی تأمّل در مصراع دوم شعر ایرج میرزا در می یابیم که شاعر با بیان جملۀ «سرمپیچ
مخاطب خود را از نافرمانی بر حذر می دارد.
به نظر شما، قصد شاعر از بیان مصراع دوم بیت آخر چیست؟
هرگاه بخواهیم دربارۀ مطلبی، به طور غیرمستقیم صحبت کنیم و دربارۀ امری پوشیده سخن بگوییم، از کنایه بهره می گیریم. کنایه سخنی است که دو مفهوم دور و نزدیک دارد و مقصود گوینده ، معنای دور آن است.
فعالیت های نوشتاری
۱- در متن درس، از میان گروه کلمات مهم املایی، دو نمونه برای هر یک از انواع ترکیب
اضافی وصفی بیابید و بنویسید. سرچشمه زایا (ترکیب وصفی) روحیه جوانمردی(ترکیب اضافی)
۲ – مفرد واژه های زیر را بنویسید، سپس آنها را با نشان ههای جمع فارسی «ان » یا «ها »
جمع ببندید.
عوامل:عامل عاملان عامل ها آثار :اثر اثرها احوال: حال حال ها
مفاهیم: مفهوم مفهوم ها افکار : فکر فکرها علما: عالم عالمان عالم ها
۳ – در هر یک از گروه های اسمی زیر، وابسته ها را مشخص کنید و نوع هر یک را بنویسید.
نخستین عامل مهم نخستین : وابسته پیشین نوع: صفت شمارشی/عامل: هسته/ مهم: وابسته پسین نوع: صفت بیانی/ صبح صادق صبح:هسته صادق:وابسته پسین.صفت بیانی
یک اثر ادبی
یک:وابسته پیشین .صفت شمارشی/اثر : هسته/ادبی وابسته پسین.صفت بیانی/ این انقلاب امید بخش این :وابسته پیشین.صفت اشاره/انقلاب : هسته /امیدبخش:وابسته پسین.صفت بیانی
همان ملّت غیور همان:وابسته پیشین.صفت اشاره/ملت: هسته/غیور:وابسته پسین.صفت بیانی
۴ – از متن درس هفتم دو کنایه بیابید و مفهوم آن را بنویسید
در دولت به رخم بگشادی /در دولت روی کسی گشودن کنایه از روی آوردن بخت و اقبال به اوست
کنم از جیب نظر تا دامن/ از جیب تا دامن کنایه از کل بدن
دردرس هفتم کنایه وجود ندارد. اینها مربوط به درس هشتم است
